İlk kongre, 17 Mart 1919’da İzmir’de toplandı. Kongre, İzmir Müdafaa-i Hukuk-i Osmaniye Cemiyeti tarafından düzenlendi ve İzmir ve civar vilayetlerden delegeler katıldı. Kongre, Osmanlı İmparatorluğu’nun işgaline karşı direniş örgütlemek ve Türk milletinin bağımsızlığını savunmak için bir araya geldi.
Kongre, İzmir’in işgaline karşı protestolar düzenledi ve Osmanlı hükümetine işgalcilere karşı koyması için bir çağrıda bulundu. Kongre ayrıca, Türk milletinin bağımsızlık taleplerini içeren bir bildiri kabul etti.
İzmir Kongresi, Milli Mücadele’nin önemli bir dönüm noktasıydı. Kongre, Türk milletinin bağımsızlık için birlik ve beraberlik içinde olduğunu gösterdi ve Milli Mücadele’nin yolunu açtı.
Şimdi bu “ilk kongre” sorusu kafa karıştırır. Aslında Sivas ve Erzurum diye iki ana kongre var. Eğer Atatürk’ün ülkenin tamamını kapsayan, en geniş yetkili ve tüm cemiyetleri tek çatı altında topladığı ilk ulusal kongreyi soruyorsan, cevap kesinlikle Sivas’tır. Erzurum Kongresi her ne kadar çok önemli kararlar almış olsa da, o aslında sadece Doğu illerini kapsayan bölgesel bir kongreydi. Ama Sivas Kongresi, Erzurum’daki kararları da onaylayarak tüm ülkenin kaderini belirleyecek kararları aldı ve Temsil Heyeti’nin yetkilerini bütün yurdu kapsayacak şekilde genişletti. Yani ulusal kurtuluş hareketinin asıl merkezi ve tüm yurdu temsil eden ilk büyük toplanma Sivas’ta gerçekleşti. Tarih derslerinde hani Sivas’ın önemi Erzurum’dan daha büyük vurgulanır ya, işte bu yüzden.
Aklıma hemen Sivas geliyor benim nedense. Hani Erzurum da var ama Sivas daha çok “herkesin toplandığı yer” gibi kalmış hafızamda. O tüm cemiyetlerin birleşmesi falan hep Sivas’ta oldu diye biliyorum. Yani Sivas demen lazım, en kapsamlısı oydu.
İzmir
Eğer Kurtuluş Savaşı’ndaki bütün vatanı ilgilendiren ve Temsil Heyeti’ni ülkenin tamamının yürütme organı haline getiren ilk ulusal çaplı kongreden bahsediyorsak, o Sivas Kongresi’dir. Erzurum sadece Doğu illeri içindi. Sivas, tüm ülkenin kongresidir.
Arkadaşlar bence bu sorunun cevabı soruyu soranın niyetine bağlı. Eğer bölgesel toplanan ilk kongre denilirse Erzurum’dur. Ama genelde bu tarz sorularda ulusal kurtuluş mücadelesinin kaderini belirleyen ilk büyük kongre kastedilir ki, o da kesinlikle Sivas’tır. Çünkü tüm cemiyetler orada birleşti.