Sırtlanlar gerçekten çok yanlış tanınan hayvanlar, genelde hep leş yiyen ve kurnaz olarak bilinirler ama özellikleri bu klişelerin çok ötesinde. Temelde dört farklı türleri var (Benekli, Çizgili, Kahverengi Sırtlan ve Aardwolf – bu böcekçil bir tür), ama biz genelde en meşhuru olan Benekli Sırtlan üzerinden konuşuyoruz.
İşte sırtlanların en belirgin ve ilginç özellikleri:
İnanılmaz Güçlü Çene: Bu, onların en ayırt edici özelliği. Sırtlanlar, özellikle benekli sırtlan, Afrika’daki etçiller arasında (timsahlardan sonra) en güçlü çeneye sahip hayvanlardan biri. Çeneleri o kadar kuvvetlidir ki, bir antilopun kalın kemiklerini bile paramparça edip yiyebilirler. Leş yiyicilikteki başarıları da buradan geliyor; kimsenin yiyemediği, kemik dahil her şeyi tüketerek doğayı temizliyorlar.
Sosyal Yapı ve Zeka: Sırtlanlar aşırı zeki ve çok sosyal hayvanlar. Klan adı verilen büyük gruplar halinde yaşarlar, bu klanların bazen 80’den fazla üyesi olabilir. Bu klanlar çok organize avlanır ve avlarını paylaşırlar. Yapılan araştırmalar, sırtlanların şempanzelerden bile daha karmaşık sosyal problem çözme becerilerine sahip olduğunu gösteriyor.
Dişi Egemenliği: Sırtlan klanlarında hiyerarşinin en tepesinde dişiler bulunur. En küçük dişi bile en büyük erkekten üstündür. Dişiler daha büyük, daha agresif ve daha güçlüdürler. Bu, memeli dünyasında çok nadir görülen bir durumdur ve sırtlanların en ilginç biyolojik özelliklerinden biridir.
Yalancı Erdişilik (Pseudohermaphroditism): Dişi sırtlanların dış üreme organları, erkeklerinkine benzeyecek şekilde evrimleşmiştir. Dişinin klitorisi uzamıştır ve “yalancı penis” (pseudopenis) olarak adlandırılır. Bu anatomik özellik yüzünden geçmişte sırtlanların çift cinsiyetli olduğu sanılırdı. Bu durum, dişilerin doğada egemenliğini kurmasının bir yolu olarak görülüyor.
Avcı mı, Leşçi mi Tartışması: Sırtlanlar genelde leşçil olarak bilinirler ama bu büyük bir haksızlık. Özellikle Benekli Sırtlanlar, avlarının büyük çoğunluğunu kendileri avlarlar. Çok etkili sürü avcılarıdır ve ceylan, zebra, antilop gibi büyük hayvanları kovalar, yorarak yakalarlar. Leş yemeleri de bir fırsatçılık ve kemikleri kırabilme yeteneklerinin bir sonucudur.
Fiziksel Görünüm: Sırtlanların ön ayakları arka ayaklarından daha uzundur, bu yüzden sırtları omuzlarından arkaya doğru eğimli bir görünüme sahiptir. Koşarken bu, onlara hem dayanıklılık hem de hız kazandırır. Benekli sırtlan saatte 60 km hıza ulaşabilir.
Yani sırtlanlar sadece leş yiyip gülen (o sesleri iletişim kurmak için çıkarıyorlar) hayvanlar değil, aynı zamanda memeli dünyasının en zeki, en güçlü çeneli ve dişi egemenliğine sahip ilginç yırtıcılarıdır.
Bir de şu var, görünüşleri. Ön bacakları arkadan daha uzun olduğu için hep bir kambur, eğik duruşları var. Bu onlara hızlı ve dayanıklı koşma imkanı veriyor. Bir de bu hayvanlar kedigiller soyuna daha yakınlar (bizim köpekler gibi değiller) ama tırnaklarını kedi gibi geri çekemiyorlar. Biyolojik olarak ilginç bir melez gibi duruyorlar.
Kimse bahsetmemiş ama koku alma yetenekleri de çok gelişmiş. Bir leşi kilometrelerce uzaktan kokusunu alıp bulabiliyorlar. Bu da leşçi yönlerini destekleyen bir özellik. Geceleri aktif olmaları (çoğunlukla gece avlanırlar) ve bu güçlü koku duyusu birleşince, Afrika savanlarında çok etkili oluyorlar.
Benim bildiğim kadarıyla sırtlanlar, özellikle benekliler, sadece leş yiyen tembel hayvanlar değiller, tam tersi çok başarılı avcılar. Bir zebranın peşine düşüp sürü halinde organize avlandıklarını izlemiştim belgeselde. Avlarının %60-90’ını kendileri yakalıyorlarmış. Ayrıca o meşhur gülme sesi aslında tehdit veya heyecan anında çıkardıkları bir iletişim biçimiymiş.
Sırtlanların bir diğer önemli özelliği de çok dayanıklı olmaları. Sahra altı Afrika’nın zorlu şartlarına, yüksek rakımlara, çayırlara, dağlara her yere uyum sağlayabiliyorlar. Bu esneklik, onların hayatta kalma başarısının anahtarı. Ayrıca, Benekli Sırtlanlar’ın klanları, bir düşman geldiğinde organize olup hep birlikte saldırabiliyor, bu da onların cesaretini gösterir.
Bence en acayip özelliği dişi egemenliği. Normalde memelilerde erkekler dominant olur ama sırtlanlarda klanın lideri hep dişi. Hatta dişiler erkeklerden daha iri ve daha agresif oluyor. Bu durum onları hayvanlar aleminde bayağı farklı bir yere koyuyor. Bu klan yapısı da zekalarının bir göstergesi zaten.
Sırtlan deyince aklıma direkt o inanılmaz güçlü çene geliyor. Adamlar leş yiyiciler olarak biliniyor ya, bunun sebebi o çene gücü. Kemikleri bile ezip içindeki iliği yiyebiliyorlar. Başka hiçbir hayvan bunu bu kadar kolay yapamıyor sanırım. Yani doğanın temizlik ekibi gibiler.
Sırtlanlar gerçekten çok yanlış tanınan hayvanlar, genelde hep leş yiyen ve kurnaz olarak bilinirler ama özellikleri bu klişelerin çok ötesinde. Temelde dört farklı türleri var (Benekli, Çizgili, Kahverengi Sırtlan ve Aardwolf – bu böcekçil bir tür), ama biz genelde en meşhuru olan Benekli Sırtlan üzerinden konuşuyoruz.
İşte sırtlanların en belirgin ve ilginç özellikleri:
İnanılmaz Güçlü Çene: Bu, onların en ayırt edici özelliği. Sırtlanlar, özellikle benekli sırtlan, Afrika’daki etçiller arasında (timsahlardan sonra) en güçlü çeneye sahip hayvanlardan biri. Çeneleri o kadar kuvvetlidir ki, bir antilopun kalın kemiklerini bile paramparça edip yiyebilirler. Leş yiyicilikteki başarıları da buradan geliyor; kimsenin yiyemediği, kemik dahil her şeyi tüketerek doğayı temizliyorlar.
Sosyal Yapı ve Zeka: Sırtlanlar aşırı zeki ve çok sosyal hayvanlar. Klan adı verilen büyük gruplar halinde yaşarlar, bu klanların bazen 80’den fazla üyesi olabilir. Bu klanlar çok organize avlanır ve avlarını paylaşırlar. Yapılan araştırmalar, sırtlanların şempanzelerden bile daha karmaşık sosyal problem çözme becerilerine sahip olduğunu gösteriyor.
Dişi Egemenliği: Sırtlan klanlarında hiyerarşinin en tepesinde dişiler bulunur. En küçük dişi bile en büyük erkekten üstündür. Dişiler daha büyük, daha agresif ve daha güçlüdürler. Bu, memeli dünyasında çok nadir görülen bir durumdur ve sırtlanların en ilginç biyolojik özelliklerinden biridir.
Yalancı Erdişilik (Pseudohermaphroditism): Dişi sırtlanların dış üreme organları, erkeklerinkine benzeyecek şekilde evrimleşmiştir. Dişinin klitorisi uzamıştır ve “yalancı penis” (pseudopenis) olarak adlandırılır. Bu anatomik özellik yüzünden geçmişte sırtlanların çift cinsiyetli olduğu sanılırdı. Bu durum, dişilerin doğada egemenliğini kurmasının bir yolu olarak görülüyor.
Avcı mı, Leşçi mi Tartışması: Sırtlanlar genelde leşçil olarak bilinirler ama bu büyük bir haksızlık. Özellikle Benekli Sırtlanlar, avlarının büyük çoğunluğunu kendileri avlarlar. Çok etkili sürü avcılarıdır ve ceylan, zebra, antilop gibi büyük hayvanları kovalar, yorarak yakalarlar. Leş yemeleri de bir fırsatçılık ve kemikleri kırabilme yeteneklerinin bir sonucudur.
Fiziksel Görünüm: Sırtlanların ön ayakları arka ayaklarından daha uzundur, bu yüzden sırtları omuzlarından arkaya doğru eğimli bir görünüme sahiptir. Koşarken bu, onlara hem dayanıklılık hem de hız kazandırır. Benekli sırtlan saatte 60 km hıza ulaşabilir.
Yani sırtlanlar sadece leş yiyip gülen (o sesleri iletişim kurmak için çıkarıyorlar) hayvanlar değil, aynı zamanda memeli dünyasının en zeki, en güçlü çeneli ve dişi egemenliğine sahip ilginç yırtıcılarıdır.
Bir de şu var, görünüşleri. Ön bacakları arkadan daha uzun olduğu için hep bir kambur, eğik duruşları var. Bu onlara hızlı ve dayanıklı koşma imkanı veriyor. Bir de bu hayvanlar kedigiller soyuna daha yakınlar (bizim köpekler gibi değiller) ama tırnaklarını kedi gibi geri çekemiyorlar. Biyolojik olarak ilginç bir melez gibi duruyorlar.
Kimse bahsetmemiş ama koku alma yetenekleri de çok gelişmiş. Bir leşi kilometrelerce uzaktan kokusunu alıp bulabiliyorlar. Bu da leşçi yönlerini destekleyen bir özellik. Geceleri aktif olmaları (çoğunlukla gece avlanırlar) ve bu güçlü koku duyusu birleşince, Afrika savanlarında çok etkili oluyorlar.
Benim bildiğim kadarıyla sırtlanlar, özellikle benekliler, sadece leş yiyen tembel hayvanlar değiller, tam tersi çok başarılı avcılar. Bir zebranın peşine düşüp sürü halinde organize avlandıklarını izlemiştim belgeselde. Avlarının %60-90’ını kendileri yakalıyorlarmış. Ayrıca o meşhur gülme sesi aslında tehdit veya heyecan anında çıkardıkları bir iletişim biçimiymiş.
Sırtlanların bir diğer önemli özelliği de çok dayanıklı olmaları. Sahra altı Afrika’nın zorlu şartlarına, yüksek rakımlara, çayırlara, dağlara her yere uyum sağlayabiliyorlar. Bu esneklik, onların hayatta kalma başarısının anahtarı. Ayrıca, Benekli Sırtlanlar’ın klanları, bir düşman geldiğinde organize olup hep birlikte saldırabiliyor, bu da onların cesaretini gösterir.
Bence en acayip özelliği dişi egemenliği. Normalde memelilerde erkekler dominant olur ama sırtlanlarda klanın lideri hep dişi. Hatta dişiler erkeklerden daha iri ve daha agresif oluyor. Bu durum onları hayvanlar aleminde bayağı farklı bir yere koyuyor. Bu klan yapısı da zekalarının bir göstergesi zaten.
Sırtlan deyince aklıma direkt o inanılmaz güçlü çene geliyor. Adamlar leş yiyiciler olarak biliniyor ya, bunun sebebi o çene gücü. Kemikleri bile ezip içindeki iliği yiyebiliyorlar. Başka hiçbir hayvan bunu bu kadar kolay yapamıyor sanırım. Yani doğanın temizlik ekibi gibiler.